آشوراده

آشوراده

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	گلستان
شهرستان	بندر ترکمن
بخش	مرکزی
دهستان	جعفربای جنوبی
آشوراده ۳۶.۸۳۳۳° شمالی ۵۳.۸۵۰۰° شرقیمختصات: ۳۶.۸۳۳۳° شمالی ۵۳.۸۵۰۰° شرقی{{#مختصات:}}: بیش از یک برچسب اولیه در هر صفحه نمی‌تواند داشته باشد
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۲۶- متر
اطلاعات روستایی
وب‌گاه رسمی	آشوراده[پیوند مرده]

آشوراده دهی در مرکز شبه جزیره میان‌کاله در شهرستان بندر ترکمن، استان گلستان است. آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است. این جزیره که در سده‌های گذشته در پی عملکرد و فعالیت گروه‌های انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتاده‌است.^[۱]

این جزیره تا سال‌های پیش با امکاناتی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشته‌است که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشه‌وری و ماهی‌گیری مشغول بوده‌اند اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و رخ دادن سیل مردم جزیره، آنجا را ترک کردند.^[۲] و هم‌اکنون تنها کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.

۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست می‌آید.^[۳]

در پایان دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد امتیاز سرمایه‌گذاری در آشوراده به یک شرکت لبنی به نام شرکت لبنی صباح ابراهیمی واگذار شد که انتقادات و مناقشاتی را در پی داشته است.^[۴][۵]

نام

نقشه‌ای قدیمی از آشوراده.

بخشی از خط آهن متروک آشوراده.

لفظ «آشوراده» در زبان ترکمنی به معنای «جزیرهٔ آشور» است. و دارای دو بخش آشیر (آشور) و آدا (جزیره) {آشیرآدا = آشوراده} است. ترکمن‌ها به این جزیره «مال آشیر» هم می‌گویند^[۶] زیرا در زمانهای قدیم از ساحل بندر ترکمن دام‌های خود را جهت چراندن به جزیره می‌رساندند و در این لفظ «مال» به معنای «دام» و «آشیر» به معنای مصدری «رساندن» است.

جغرافیا

محدوده «آشوراده» در اثر بالا آمدن سطح آب دریاچه خزر توسط کانال طبیعی «خزینی» به صورت جزیره آشوراده از شبه جزیره میانکاله جدا شده‌است. به این ترتیب، جزیره آشوراده از شمال به دریاچه خزر، از شرق به تنگه‌ای باریک موسوم به «تنگه چپق‌اوغلی» و از غرب به کانال طبیعی خزینی و ادامه شبه جزیره میانکاله و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود.^[۷]

آشوراده در اغلب منابع تاریخی به عنوان مجمع الجزایر آشوراده که متشکل از سه جزیره بوده‌است، آمده که با بالا آمدن سطح آب هر دو جزیره کوچک انتهای آن در آب فرو رفته و در حال حاضر تنها یک جزیره باقی مانده‌است.

ارتفاع آشوراده از سطح دریاهای آزاد برابر ۲۶- متر است. جزیره با آب وهوای معتدل در ۵ کیلومتری غرب بندر ترکمن قرار دارد. طول جغرافیایی آشوراده برابر ۵۳٫۸۵۰۰ عرض جغرافیایی آن ۳۶٫۸۳۳۳ است.

پوشش گیاهی جزیره، بوته‌های تمشک، نوعی خار خودرو و درختان انار ترش است و حیواناتی همچون شغال، روباه، خرگوش، ماهی، قرقاول، کبک و پرندگان دریایی در جزیره یافت می‌شوند. گراز و نوعی اسب وحشی در این جزیره زندگی میکنند که توانایی خوردن آب شور دریا را دارند و طول عمر بسیار کمی دارند.

پیشینه

این شبه جزیره در زمان صفوی به عنوان شکارگاه مورد توجه قرار گرفته و به این سبب دژهایی در این جزیره بنیاد شد.^[۱]

در سال ۱۸۳۷ این جزیره با وجود اعتراض ایران به دست نیروهای روسیه اشغال شد.^[۸]پس از این اشغال، نیروهای روسی تا چندین دهه یک پاسگاه نظامی در آن داشتند.^[۹]

هم‌اینک این جزیره دو بنای تاریخی در خود دارد. قلعه روس‌ها که در زمان رضاشاه بنای آن تجدید گردیده و به روس، قلعه تخریب گردیده و خانه نیز در حال تخریب است.[۱۰]